WARMTEMETER 

De Russische invasie in de Oekraïne bezorgt ondernemers in Noord-Nederland steeds meer kopzorgen. Aluminiumsmelter Aldel in Delfzijl hoopt op nieuwe richtlijnen van de Europese Unie waardoor overheden bedrijven ruimhartiger kunnen steunen.

Sinds zaterdag ligt de ijsbreker Nabil in de haven van Delfzijl. Het schip, gebouwd bij Niestern Sander, moet voor de kust van Sachalin, een Russisch eiland in het Verre Oosten, personeel en goederen vervoeren voor de olie- en gasindustrie.

Onduidelijkheid

Er is veel onduidelijk. De Nabil maakte woensdagmorgen een proefvaart Maar het is zeer de vraag of het schip vanwege de sancties naar Rusland gaat. ,,We kunnen daar nog niets over zeggen’’, zei een woordvoerster van Niestern Sander maandag. ,,Er is veel onduidelijk, we onderzoeken hoe en wat.’’

De gevolgen kunnen voor de scheepsbouwer in Delfzijl ingrijpend zijn. Het bedrijf haalde de klus in 2020 binnen en omschreef deze als een van de grootste orders ooit. Maar het is de vraag of de kosten ooit worden terugverdiend.

Kosten die de scheepsbouw hoe dan ook voor de kiezen krijgt. Een dag na de Russische inval zag Bouke Adema van Pattje Waterhuizen de prijs van staal bijvoorbeeld al omhoog schieten.

Prijs gas naar recordhoogte

Grote werkgeversorganisaties als FME en VNO/NCW-MKB spraken direct na de Russische inval hun zorgen uit over de gevolgen. Zorg die vooral gevoed wordt door de explosieve stijging van de toch al hoge energietarieven. Woensdag ging de prijs voor gas naar een nieuwe recordhoogte van 194 euro per megawattuur.

De kosten voor energie zijn de afgelopen maanden meer dan verdrievoudigd, zegt Gerard Nijhoving van Senbis Polymer Innovations. Het is een stijging die eigenlijk niet door is te berekenen aan de klant, weet hij.

Ondernemen is nu wel heel spannend

Senbis is een groeiend bedrijf dat bijvoorbeeld biologisch afbreekbare producten ontwikkelt zoals kweektouw en korrels voor kunstgrasvelden. ,,We houden deze hoge energietarieven nog wel even vol, al moet het niet te lang gaan duren. We staan niet op omvallen, maar de situatie is heftig. Ondernemen is altijd spannend. Nu is het wel heel spannend.’’

Eenzelfde geluid is te horen bij aluminiumsmelter Damco Aldel in Delfzijl. Vanwege de toen al hoge gasprijs legde het bedrijf de productie van aluminium afgelopen najaar stil. Een reorganisatie die daarop volgde, kostte 120 banen.

Aldel hoopt op nieuwe richtlijnen EU. Volgens CFO Eric Wildschut is het bedrijf mede daardoor beter bestand tegen de huidige verhoging van de energietarieven. ,,Dit heeft voor ons op dit moment geen grote gevolgen, maar als de tarieven zo blijven, gaan we er zeker last van krijgen.’’

Steun

Aldel pleitte afgelopen jaar voor steun van de overheid. Die bleef uit onder andere omdat het door de Europese Unie als staatssteun zou worden uitgelegd. Wildschut vestigt daarom zijn hoop op nieuwe richtlijnen van de Europese Unie. ,,De EU ziet ook in dat deze situatie niet zomaar over is. De Unie lijkt dan ook van plan lidstaten meer vrijheid te geven als ze bedrijven willen steunen.’’

De steun zou bijvoorbeeld kunnen betekenen dat overheden het bedrijfsleven ruimhartiger compenseren voor de gestegen energieprijzen.

Tegelijkertijd zouden de nieuwe richtlijnen Aldel volgens Wildschut kunnen helpen bij de energietransitie. ,,Hoe mooi zou het zijn als we deze plannen kunnen versnellen dankzij de nieuwe richtlijnen van de EU.’’

Tientallen ondernemers op zoek naar energiebesparing

Als het om energietransitie gaat, staat Groningen Werk Slim (GWS) vooraan. GWS is opgericht door vier Groninger bedrijvenvereniging samen met gemeente en provincie Groningen. Het helpt ondernemers met plannen om te verduurzamen.

De afgelopen winter heeft GWS tientallen ondernemers geadviseerd op het gebied van energiebesparing. ,,Onze adviseurs gaan naar bedrijven om te kijken wat er mogelijk is op dit gebied’’, zegt Floris van Dijk van GWS. ,,Het gaat van kleine dingen zoals het isoleren van leiding tot zonnepanelen.’’

Door de huidige verhoging van de energietarieven is de vraag van ondernemers alleen maar toegenomen. Voor GWS is dit het moment op te roepen om na te denken over verdergaande verduurzaming. Van Dijk vergelijkt de situatie met het begin van internet. ,,Ondernemers die destijds niks zagen in internet, kregen het moeilijk. Ondernemers die nu niet werken aan verduurzaming, komen binnen vijf jaar in grote problemen.’’

Zelf opgewekte zonnestroom ook zelf gebruiken

Naast haast logische maatregelen, zoals isolatie of een roltrap die alleen draait als er mensen op staan, ziet GWS veel in het zelfvoorzienend maken van bedrijven. ,,De prijzen voor energie blijven hoog en grillig.’’. Bedrijven die nu zelf stroom opleveren kunnen die vaak niet kwijt aan het elektriciteitsnet, omdat dat er niet op is berekend, de netcongestie. Onlangs drongen bedrijven in Drenthe er daarom bij Tennet op aan snel te investeren in het net.

GWS pleit ervoor dat bedrijven de energie die ze opwekken zelf gebruiken. ,,Dat is met enkele aanpassingen te regelen’’, zegt Van Dijk.

Bedrijven op een bedrijventerrein kunnen onderling afspraken maken over hoe ze omgaan met de opgewekte elektriciteit. ,,Je kunt op dit gebied beter een goede buur hebben dan een verre vriend.’’

Mede aangejaagd door de crisis in Oekraïne voorziet Van Dijk dat bedrijven binnen afzienbare termijn op deze manier zelf in hun stroombehoefte voorzien.

Richold Brandsma • 2 maart 2022, 12:38 • Economie

Foto Floris van Dijk: Jan Buwalda